Lachecki Herman, Marina et al.: Teaching kids to love Earth (Duluth MN, Pfeifer-Hamilton Publishers, 1991) Curiosity c. fejezet (1-25. oldalak) Schmidt Sára fordítása [ A teljes fordítás Rich Text formátumban, tömörítve letölthető. ] A KÍVÁNCSISÁG A kíváncsiság a tanulás kiindulópontja. A kíváncsiság a tudásra való szomjúság. A gyerekeket a kíváncsiság ösztönzi arra, hogy a világot kutassák. S muszáj kutatniuk. Szükségük van arra, hogy felfedezzék, kiben bízhatnak, mi az ami veszélyes és mi az, ami mókás. A gyerekeknek szükségük van arra is, hogy határokat fedezzenek fel maguk körül. Ez a korai tanulás nagyon elmélyült és telis-teli van akciókkal. A kíváncsiság vezeti el őket például egy tó partjára. Ott megérintik a vizet, belecsobbantanak, isznak belőle, megkeverik, öntözgetik. Ezen a tevékenységen keresztül tanulnak a vízről. Rövid idő alatt óriási mennyiségű információt szereznek róla. Egy felnőtt ugyanolyan mélyen lelkesedhet a tanulás iránt, mint egy gyermek. A felnőttkorral nem szűnik meg az áhítat és a csodálat. Az elmélyült, kíváncsiság által inspirált tanulást egy életen keresztül folytatni lehet. Sigurd Olson, észak-minnesotai kutató és természetbúvár így vélekedik erről: Bár a kíváncsiság és csodálkozás képességével születünk...ezeket a magunkban rejlő örömöket gyakran elveszítjük. Azt is tudom, mivel ezek mélyen bennünk élnek, szunnyadó parazsuk tudatossággal és nyitott lélekkel lángra lobbantható. Hogy a kíváncsiságot feléleszd, légy spontán. Kövesd az ösztönöket, az érdeklődést. A könyvnek ebben a részében olyan tevékenységek találhatók, amiket arra találtak ki, hogy kíváncsiságunkat kihasználva szórakoztassanak és tanítsanak. A kíváncsiság arra csábít, hogy kutassunk. Ha a benned élő gyermek kíváncsiságát követed, rácsodálkozásod parazsa lángra lobban. A kíváncsiság a tanulás kiindulópontja. (SERENTRIPITY az eredeti cím, mely valószínűleg szójáték a serendipity és a trip szavakból. Serendipity: képesség értékes dolgok megtalálására, ott ahol a legkevésbé valószínű. Trip: kirándulás, út, túra.) A gyerekek rendkívül kompetens emberi lények. Komolyan. Kiöntik a gyümölcslevet, sárnyomokat hagynak maguk után a konyhában, szúnyogok után rohangásznak testvéreikkel együtt--akárcsak a felnőttek. Ha lehetőség nyílik rá, ezek a kis emberkék annyi mindent tudnak: lapátolni a kenuban, kusza pókhálókat felfedezni, elmosni a tábori edényeket, érzékenyégről árulkodó verseket írni és képeket alkotni. Ha a vezetést a gyerekekre bízod, szórakoztató hőstetteket fogsz végrehajtani, olyanokat mint a sziklaugrás , az achát-keresés és tanulmányozás. E tevékenység sikere azon a képességeden múlik, hogy lélekben eggyé tudsz-e válni a gyerekekkel. Egy "Szerencsetúra" alatt fontosabb az, hogy a gyerekek érzéseire légy hangolódva, mint az, hogy egy előírt tervhez ragaszkodj. SZERENCSETÚRA: A TÖRTÉNET Július l4. Ez egy hideg nyári nap volt a Felső tónál. (Lake Superior, Észak-Amerika) Az erős észak-keleti szél által hajszolt rideg hullámok fröcskölték a partot. Azok számára azonban, akik jól felöltöztek a partmenti játékhoz, a tó energiája szinte "ragályos" volt. "Apa, először én akarok vezetni", mondta a nyolcéves Galen. "Oké, menj", felelte Paul. Galen vezette Bent, Briant és Ramonát ki az "erődre", az óriási gránithasadékhoz, melyet az olvadás és fagyás végtelen váltakozása alakított ki a tópart mentén. Paul a hároméveseket egy kerülő úton segítette fel. Amint felért gigantikus erődjük "padozatára", Galen hasrafeküdt, hogy belekukucskáljon egy esővíz tócsába. "Gyere Apa, siess", vezényelt. Paul a hároméveseket egy másik hasadék fölött taszigálta át. Sally , eltökélt arckifejezéssel rögtön leült egy kőre. A kis Carolyn pedig csak kapaszkodott Paul kezébe, erősebben, mint valaha. Galen és a nagyobb gyerekek lerohantak achátokat keresni a kavicsos partra. Galen felkiáltott,"Apa, nézd milyen formás achátot találtam!" Közben Eva is csatlakozott Sallyhez, aki állandó tartózkodási helynek a követ választotta. A játék sorsa végleg eldőlt. "Galen, menj előre és maradj te a vezető! Itt kell maradnom a lányokkal", kiabálta Paul a hullámok moraja felett. "Nem tudnak lépést tartani veled." Paul visszafordult, hogy megtalálja a két szikla közül kikukucskáló kislányokat. "Nézd, mit talált Sally!" kiáltotta Eva. Paul lefeküdt és csatlakozott hozzájuk. Egy pókhálót csodáltak meg, melyben vagy egy tucat bogár esett foglyul. Négyesben találgatták, hol lehet a pók, hogyan estek fogságba a bogarak, miért van elrejtve a háló a sziklák közé. Sally felbátorodott és leszökdécselt a tó felé, de nem abba az irányba, mint az idősebbek, akik még mindig gyönyörű achátokat kerestek. Sudár 94 centijét ügyesen feltornázta egy nála kétszer magasabb szikla tetejére és felállt rajta. Dübörgő, szürkés-zöld hullámok emelték ki sziluettjét. "FELSŐ TÓ!" sikoltott teljes tüdőből. Carolyn és Eva odaereszkedtek hozzá és helyet kértek kakasülőjén. Azután hármójuk hangja rekedtes kórusban egyesült: "FEEEELSŐ TÓÓÓÓ !" Egy sirály repült el felettük és a közelükben szállt le. A lányok egyenként lecsusszantak és elindultak a gyanakvó madár felé. Amikor a trió tíz méteren belül került, a sirály bölcsen szárnyra kapott. Amilyen gyorsan a hullámok fölé repítette a szél a sirályt, olyan gyorsan fordult a lányok figyelme a nagyobb gyerekekkel korábban felfedezett "erőd" felé. Paul azt színlelte, hogy nem látja őket. Felrugaszkodott a "kiáltó szikla" tetejére, hogy ellenőrizze, biztonságban vannak-e a nagyobbak. Mire ismét leért, a lányok kívül kerültek a látómezején. "Én egy éhes bálna vagyok és valami ennivalót keresek!" üvöltötte. A lenti hasadékból kuncogás hallatszott. Óvatosan átugorva egy alsóbb sziklára megismételte szavait. Ekkor a kuncogók leleplezték magukat. "Hogyan kerültetek ide?" kérdezte a bálna. Hogy beférjen a hasadékba, a bálna tuszkolni kezdte magát befelé, amin a lányok még jobban nevetni kezdtek. "Apa, bújócskát akarunk játszani", jött egy hang felülről. Ramona, Ben, Brian és Galen kúsztak lefelé, hogy bekandikáljanak a búvóhelyre. A kislányok büszkén mutatták meg és engedték, hogy a nagyobbak kerüljenek egyet benne. "Ki akar bújócskát játszani?" kérdezte Paul. Egybehangzó "Én!" volt a válasz. "A kislányokkal együtt én leszek a hunyó...Huszonötig fogunk számolni--egy, kettő, három, négy..." Négy pár láb táncolt fel a sziklákra és tűnt el közöttük. Eva, Carolyn és Sally fejüket Paul ölébe hajtották és vele számoltak. Paul védte őket a felettük tomboló széltől és hullámoktól. A négyes fogat energiát gyűjtött az új kalandhoz. TEVÉKENYSÉG CÉL: játékosan táplálni a gyerekek kíváncsiságát. ÉLETKOR/LÉTSZÁM/FELSZERELÉS: Néhány tevékenység akkor a legjobb, ha spontán. A "szerencsetúrát" bármilyen életkorban lehet játszani. ANYAGOK: semmilyen HOGYAN: Hagyd, hogy az életedben szereplő gyermek vezessen téged. Amikor egy gyerek kíváncsiságot mutat valamilyen természeti tárgy iránt, felejts el mindent és csatlakozz hozzá egy kis vizsgálódásra. Hasonlóképpen kövess egy felnőttet, aki kíváncsiságot mutat. Itt nagyobb a kihívás. Amíg egy gyerek majdnem automatikusan követi kíváncsisága tárgyát, addig egy felnőttet a legnagyobb valószínűséggel csábítani kell arra, a kíváncsiság kezdeti megnyilvánulását végigkövesse. Tegyük fel, hogy egy barát áhítatát és csodálatát fejezi ki egy frissen kibújt gomba színével és formájával kapcsolatban. Ahelyett, hogy megelégednél a szokásos "Tényleg milyen szép!" megerősítés elmotyogásával, ereszkedj négykézlábra, less a kalap alá és beszélj erről: "Nézd, alul más színű. Kíváncsi vagyok, hány ilyen gomba nőtt itt..." Mikor hagyod abba gyermeked, társad, barátod kíváncsiságának bátorítását és lépsz tovább valami új felé? Csak te tudod eldönteni. TUDOD-E? A HÍRES TERMÉSZETBÚVÁROK ÉLETÉBEN FONTOS SZEREPET JÁTSZOTTAK A SZÜLŐK. A vörös és sárga kavargó tömegei izgalommal töltöttek el engem...a szín és szépség életem részévé vált. Sigurd Olson Sok ismert természettudós tartja úgy, hogy életre szóló kíváncsiságát egy játékos, bátorító felnőtt gyermekkori jelenlétének köszönheti. Sigurd Olson, minnesotai természettudós így idézi fel könyvében, az Éneklő vadon-ban a csodálat érzetének első élményét: Első emlékem egy napfényes délután, amikor az őszben Anyám keresztülvezetett egy jávorfa erdőcskén. Azon a napon a fák bizonyára teljes színpompájukban tündököltek, a földet vastagon beborították a lehulló levelek. Ahogy átsétáltunk a fák közt, körülvettek bennünket a színek és amikor a szél feltámadt, színeső hullt ránk. A vörös és sárga kavargó tömegei izgalommal töltöttek el engem, s amikor átértünk az erdőcskén, csak futottunk és futottunk, amíg már nem tudtunk futni tovább és nevetve lerogytunk a földre-- a szín és szépség életem részévé vált. A kíváncsiság egy érzelem, egy lelki állapot. Szabadban tartózkodásod kulcsa a spontaneitás. Olson élete a gyönyör érzetében való megmerítkezés volt Észak-Wisconsin, Minnesota és Kanada vadjaival kapcsolatban. De élményei, a szépségbe és a körülötte levő világ csodáiba való bevezetése azon az anyjával tett sétán kezdődtek. Rachel Carson felnőtt korában írta meg a Tengeri-szél alatt, A tenger peremvidéke és A tenger körülöttünk című könyveket. De a természet világa iránti érdeklődése az alsó Allegheny Völgyben kezdődött egy 45 holdas farmon. A farmot körülvevő fák és mezők a titokzatosság kimeríthetetlen forrásai voltak számára. Az Élet házá-ban Paul Brooks így idézi Rachel Carsont: Nem emlékszem olyan időre, amikor ne érdekeltek volna a szabadban levő dolgok és a természet egész világa. Tudom, ezeket az érdeklődéseimet anyámtól örököltem és mindig megosztottam vele. Eléggé magányos gyerek voltam, rengeteg időt töltöttem a fák között és a patakok mellett, madarakat, rovarokat és virágokat tanulmányozva. Egy másik híres természettudós, John Muir kisfiúkori kedvelt helyei az Atlanti Óceán mentén találhatók. A szaggatott partvonalú Északi Tengerre néző skóciai Dunbar kikötővárosában nőtt fel. Gilrye nagyapa a kétéves Johnnal rendszeresen átsétált a városon Lord Landerdale franciakertjébe. Azután a közeli szénaboglyákban pihentek. Ahogyan John nagyobb lett, Nagyapa követte őt, amikor felvágtázott a domboldalon kedvenc játszóhelyéhez- az ősi Dunbar kastély moha lepte romjaihoz. Így idézi ezt fel John Muir a Gyerekkorom és ifjúságom történeté-ben: Szerettem barangolni a mezőkön, hallgatni a madarak énekét, a tengerpart mentén bámulni és csodálni a kagylókat és moszatokat, az angolnákat és rákokat a kövek között megülő vizekben apály idején. S mindközött a legjobb az volt, amikor az ősi Dunbar kastély rögös romjait és a fekete hegyfokokat ostromló különös hullámveréseket figyeltem meg, ahol a tenger és ég, a hullámok és felhők egybeolvadni látszottak. Felnőttként, elégítsd ki a gyerekek kíváncsiságát. Kergetőzz velük egy óriásit egy városi parkban. Gázolj be velük egy kis vízfolyásba. Játssz velük egy pocsolyában. Emlékezz, a kíváncsiság egy érzelem, egy lelki állapot. Szabadban tartózkodásod kulcsa a spontaneitás. EGYÉB ÖTLETEK KÍVÁNCSISÁGOD KÖVETÉSÉRE
(Az eredeti cím: ABBERWOCKY, valószínűleg szójáték) Szántál már időt arra, hogy megfigyeld a gyerekeket, ahogyan az ő "szerepjátszó" világukban játszanak? A játék gyakran kezdődik azzal, hogy "csináljunk úgy, mintha..." Ahogyan a jelmezeket felöltik, elrendezik a játékokat, kiosztják a szerepeket, az energia egyre jobban összeadódik. A valós világ gondjai, mint az éhség, a zeneóra és a házimunka ilyenkor elillannak. Ennek a szerepjátszó világnak te is ki tudod tárni az ajtaját. Vedd le az órád. Keress egy gyereket, akit nagyon kedvelsz és menj ki vele a szabadba. Kövesd kíváncsiságod és képzeleted. A következő történetben Ann azzal csigázza fel a gyerekek kíváncsiságát és képzeletét a kinti világ irányába, hogy egy képzelt lényt varázsol elő. Négy gyereket hív meg, hogy segítsenek neki követni a lény nyomát a közeli patak mentén. ABBNORDINI: A TÖRTÉNET "Ma szeretnék elmondani egy történetet egy nagyon különös lényről, amit nemrégiben a Chester patak mellett láttak", mondta Ann. "S utána meg fogjuk keresni őt!" Ann négy tanulója három és fél éves, valamint nyolc éves közötti életkorú. Miután röviden emlékeztette őket arra, hogy úgy figyeljenek a történetre, hogy megtudják belőle, milyen nyomokat keressenek majd, így kezdte. "Réges-régen, mielőtt anyukátok és apukátok megszületett, egy nagyon-nagyon szokatlan kis lény született a Felső Tóban. A neve Abbnordini volt. Nagyon gyorsan nőtt. Amikor annyi idős volt, mint Brian ('Hány éves akkor?'...'Három!''), már akkora volt, mint a házatok. A szemei olyan nagyok voltak mint tíz összeragasztott strandlabda. A bőre zöld volt és nyálkás. Abbnordini úgy nézett ki, mint egy dinoszaurusz, de volt valami, ami megkülönböztette őt a Felső Tóban élő minden más lénytől. Tudod mi volt az? (Rövid beszélgetés a feltevésekről, hogy például 'nem tudott úszni', egészen addig, hogy 'nem voltak fogai'). "Az különböztette meg őt, hogy szerette az embereket. Minden nagynénje, nagybátyja, unokatestvére és nagyszülője gyűlölte az embereket. Erős zajok keltésével próbálták megijeszteni őket. (Milyen lehet egy tengeri szörny hangja?) Néha hullámokat keltettek és megpróbálták elsüllyeszteni a csónakokat." "De nem úgy Abbnordini. Ö csak szerette a gyerekeket. Ahelyett, hogy idejét emberi lények üldözésével töltötte volna, mint unokatestvérei tették, Abbnordini arra fordította idejét, hogy felderítse a Felső Tóba beömlő csermelyeket és folyókat. Tényleg, éppen tegnap számolt be valaki egy óriási lényről, amely a Chester patak mentén sétált éppen errefelé." "Arra gondoltam, hogy ma elmehetnénk felderíteni a patakot, Abbnordini nyomait kutatva", foglalta össze Ann. A gyerekek felálltak, készen arra, hogy a vízfolyáshoz rohanjanak. Ann ez egyszer nagyon szigorú szabályokat állított fel: "Mindenki lába nedves kell, hogy legyen. Kérlek titeket, bármilyen szörny-nyomot láttok, mutassátok meg a többieknek. Legyetek óvatosak a csúszós köveken." A négyéves Keegan volt az első, aki belegázolt a vízfolyásba. A többiek, látva, hogy a víz Keegan térdéig ér csak, azonnal követték. A vízben tartózkodás izgalma felfelé vezette őket. "Hej, mi ez a zöld anyag?" kérdezte Ann. "Szörny-szőr", felelte a nyolcéves Ramona. Egy csomó nőtt a köveken, bőven elegendő ahhoz, hogy minden gyerek kézbe vegye. "Miért nő ez minden kövön?" kérdezte Ann. "A kövek lekaparták Abbnordiniről", felelte Keegan. Néhány kő alatt petezsákokat találtak, amiket kocsonyaszerű anyag borított. A gyerekek úgy vélték, Abbnordini tojásokat tojt a vízbe. Egy másik helyen, a vízfolyás szélén egy jó adag, lábnyi hosszúságú, barna, rothadt valamit találtak összegyűlve. "Anyu, mi ez?" kérdezte Brian, a legifjabb detektív. "Mit gondoltok srácok?" A gyerekek kigázoltak a vízből és köré gyűltek. "Kaki", mondta Galen tényszerűen. "Ez Abbnordini kakija." A gyerekek felnyerítettek. Ann látta, hogy Galen kényelmetlenül érzi magát. "Úgy gondolom, Galennek igaza van", mondta. "A szörnyeknek, éppen úgy, mint bármelyik állatnak, kakilniuk kell. Most, hogy kinn vagyunk a vízből, milyen más jeleket láttok, amik azt mutatják nekünk, hogy egy ház-nagyságú szörny sétált a vízfolyás mentén?" A gyerekek körülnéztek a nyír-, és jávorfa erdőben és találgattak. Ann megkérdezte őket, hogy van-e farka Abbnordininek. A döntés egybehangzó "Igen!" volt. Amikor Ann rámutatott három fára, melyek lehullatták kérgüket, gyorsan azt találták ki, hogy a szörny farka verte le azt. " Ó, Abbnordini kidöntötte ezt a fát!" kiáltott fel Ramona. "Képes volt rá?" kérdezte Ann. "Menjünk, nézzük meg, mi ki tudnánk-e dönteni ami megmaradt?" Természetesen nem tudták, de biztosak voltak benne, hogy Abbnordini képes volt. Kilencven percig fürkészték a Chester patakot, mindent átvizsgálva Abbnordini nyomai után. Például egy a vízfolyáshoz közeli helyen, ahol az összes fű le volt tarolva, az volt a lábnyoma. Végül azonban elérkeztek a Kenwood úti hídhoz. "Feltételezésetek szerint merre ment innen?" tudakolta tőlük Ann. A gyerekek számára nyilvánvaló volt, hogy túl nagy ahhoz, hogy átmenjen a híd alatti csatornacsövön. Másrészről biztosak voltak abban, hogy túlságosan félt az emberektől ahhoz, hogy felmásszon a parton és átsétáljon az úton. Ann azt javasolta, hogy baktassanak ki az ösvényre és másszanak fel a dombra, hogy lássák, vajon a jobb kilátás ad-e nekik más öteleteket. A patakra néző dombtetőn ücsörögve Ann megkérdezte, "Mit gondoltok, Abbnordini tud repülni?" Nem volt kétségük efelől. "Hová tudott repülni?" "Fel a felhőkbe", felelte Keegan. "Ujjé, éppen ott van egy felhő, ami elég nagy ahhoz, hogy megtartsa őt!" mondta Ramona. Ramona, Keegan, Galen, Brian és Ann ültek egy ideig és nézegették a felhőket, a gyorsan mozgó nyári felhőkben megbúvó szörnyek nagy választékát fedezve fel. "Visszajövünk holnap Abbnordinit keresni?" kérdezte Brian. "Juhéj, én elhozom az anyut!" lelkesedett Keegan. TEVÉKENYSÉG CÉL: Hagyni, hogy a képzelet vezesse a résztvevőket egy vízbegázolós gyalogtúrán. ÉLETKOR/LÉTSZÁM/FELSZERELÉS: Legalkalmasabb nyolcéves és az alatti életkorú csoportnál, akik még hinni tudnak a "szörnyekben". Kevesebb, mint hat gyerekből és felnőttekből álló csoport működik legjobban. ANYAGOK: Szükségetek lesz a vízhez szállító járműre, mindenkinek gumicsizmára, valamint egy kész bevezető történetre a szörnyről, mely a ti patakotokban él. HOGYAN: Mondj el lelkesedéssel egy "szörny-történetet". A szörny rendelkezzen a ti saját patakotokra jellemző különleges tulajdonságokkal- például szeretheti a kősziklákat, vagy vízililiomokat, vagy egyéb, a ti vízfolyásotokra jellemző dolgokat. Fogd rövidre az indító történetet. Kezd el a gyalogtúrát és a történetet mondd, miközben mentek. Teremts játékos hangulatot. Nem terhel felelősség, hogy mindennek reális nevet adj: a rovarpeték lehetnek szörnytojások; egy harkály által kilyuggatott fatörzs lehet a szörny dörgölőző helye; egy szarvas pihenőhelye lehet a szörny lábnyoma. Tégy fel sok-sok kérdést a gyerekeknek, de ne mondj előre kigondolt válaszokat. Szükségtelen mondani, te is detektív vagy. Nem lehetsz egy kövön ücsörgő "száraz-lábú" vezető. TUDOD-E? A képzelet lángra lobbantja a varázslatot Egy páfrányerdő átváltozhat olyan hellyé, ahol térden csúszva vadászunk tündérekre. Minket, szülőket erősen vonz gyermekeink szabadsága és képzeletgazdag játéka. Velük sétálhatunk a fák között, patakokat követhetünk Abbnordinit keresve, virágokat érinthetünk, miközben táncoló katicákat keresünk és tengeri szörnyek titokzatos hívását hallhatjuk az óceán fuvallataiban. A tényeket magunk mögött hagyva, engedjük, hogy gyermekeink energiája és szelleme magával ragadjon bennünket a szerepjátszás csodálatos világába. A képzelet ösztönző erő. Segíteni képes nekünk, hogy feltárjuk a természet csodás és titokzatos világát. A képzelet szárnyán repülve új utakon utazhatunk régi helyekre. Egy páfrányerdő átváltozhat olyan hellyé, ahol térden csúszva vadászunk tündérekre. Képzeletünk képessé tud tenni bennünket arra, hogy új láthatárok bátor kutatóivá váljunk. Nézz fel egy mező fölött kőröző széles-szárnyú sólyomra. Csukd be szemeid és tégy egy repülést. Körözz a sólyommal, ahogyan ennivaló után kutat. Tárd ki karjaid, lebegj az uralkodó áramlatokon és emelkedj a meleg széláramlatokkal. Akár egyszerű kitalálós játékban használják, akár egy tölgyfa alatt a baráti együttlét egy csendes pillanatában, a képzelet a természeti világ olyan megtapasztalásához tud vezetni, melyre a puszta megfigyelés nem képes. A képzeletet a mítoszok erősítik. Mi "A csoda érzékelése" műhelyeink (workshop) megtervezésében mítoszokat és legendákat vettünk elő, hogy segítsenek nekünk a természeti világ vizsgálatában. Piros kockás ingekben és gyapjúnadrágokban Paul Bunyanhoz és Babe-hoz csatlakoztunk, hogy Észak-Wisconsin vizeiben és fenyveseiben a hírhedt Hodag szörnyre vadásszunk. Teljes családok toborzódtak favágásra, hogy az Északi Erdőség erdőkitermelő területét megismerjék. Derékszalagos, kötött sapkás, francia akcentussal beszélő utazók kutatták Észak-Minnesota vízi útjait. Kenukon evezve és az őszi reggel párájában énekelve szőrmekereskedők perspektívájából néztük a hódgátakat és várakat. Akár egy létező legendát elevenítesz fel, akár magad teremtesz egy újat, oszd meg üzenetét másokkal; szomszédaidnak és barátaidnak , vagy velük együtt elmesélve azt. EGYÉB ÖTLETEK KÉPZELETED KIHASZNÁLÁSÁRA
A sötétség az az idő, amit általában nem kutatnak. Ismeretlen, titokzatos, a félelemmel vegyülő áhitat és a rettegés ideje ez. Ez a történet egy olyan embercsoportról szól, akik nyíltan és egymást támogatva kezelik sötétségtől való félelmüket. Egy vezetővel együtt mennek el "farkasüvöltésre", ahol a kamaszkorú Christopher félelme valójában hozzásegíti őket, hogy egy magasabb szintű tudatosság éjszakáját teremtsék meg. Ezt a tevékenységet bagolyhívásra, vagy hullócsillagok megfigyelésére is adaptálhatod. A HOLD VILÁGÁNÁL: A TÖRTÉNET "Nem kell üvöltened", mondta anyja a tizennégy éves Christophernek szállásuk szobájában. "Egyébként azt hiszem, a többiek mind felnőttek lesznek. Nem fogod magad kínosan érezni egyetlen haverod előtt sem." Három órával később, este l0, Környezetvédelmi Oktató Központ, Isabella, Minnesota; részben felhős februári éjszaka. Egy tizenöt fős csoport kel útra gyalogosan a Flathorn tó körül, farkasüvöltésre mennek. " Amíg elérjük a tó távolabbi oldalát, beszélgethetünk, de utána abszolut semmilyen beszéd ne legyen", mondta Ann. " Ez egy ravasz séta", mondta Christopher új barátjának, Beckynek. Végül is a csoport nem kizárólag felnőttekből állt. De Christopher nem bánta. "Vicc nélkül, nem tudom miért nem kapcsolunk be néhány zseblámpát", felelte Becky. Mindnyájan kényelmetlenül érezték magukat a nehézkes járás miatt, amire a hóborította ösvény kényszerítette őket. Egyikük sem merte említeni, milyen kínosan érzik magukat az erdő sötét árnyai között. Beszélgetésük a főiskolák összehasonlítására terelődött. A csoport széthúzódva haladt a kígyózó ösvényen, de amikor a vezető megállt egy pallónál, zárták a sort. Mikor Christopher és Becky, a csoport tinédzserei is odaértek, Christopher szülei voltak elől, s a vezetőt szemlélték. A többi felnőtt kettes-hármas csoportokra oszlott. "Mindenki látja ezt?" kérdezte Ann. A csoport köréje gyülekezett, hogy lássák, mire mutat a hóban. "Ezek friss farkas-nyomok. Mindenki ki tudja találni, miért ilyen nagyok?" Egy jumbósapka alól felnőtthang válaszolt, "Azért, hogy a farkasok gyorsan tudjanak futni a hó felett szarvasvadászat közben." "Nagyszerű", felelt Ann. "Ezen a ponton két farkas falka határmezsgyéjén állunk. Az egyik előre, észak-nyugati irányban található, s a múlt évben nem volt sikeres a kölykök felnevelésében. Csak öten vannak. A mögöttünk levőben már tizenketten vannak. "Mit kell tennünk, ha jönnek a farkasok?" suttogta Becky Christophernek. "Kérdezd meg Annt!" "Túl butának érezném..." "Mi történik, ha a farkasok jönnek leléptetni bennünket?" kérdezte végül Christopher. "Jó kérdés. Valamilyen okból ezt sohasem kérdezik meg a felnőttek. De tudom, hogy erre gondolnak", mondta Ann. "Ha a farkasok jönnek, akkor szerencsések vagyunk. Akkor sikerülne meglátnunk azt, amit én a vadság, a szelidítetlenség legtökéletesebb szimbólumának gondolok." Az elkövetkező hosszú csendben egy-egy lábcsoszogás és torokköszörülés hallatszott. De a tizenöt ember többnyire saját gyorsuló szívverését hallgatta. Ann feloldotta a feszültséget. "Ilyen sok emberrel kétlem, hogy közelebb jönnének a farkasok", mondta. "A múlt nyáron farkaslesők egy csapatának megadatott az, hogy egy egész falka odajött a fák széléhez. A falka megbámulta őket, aztán visszatértek az erdőbe." Este 11. A majdnem teljes telihold előbukkant a felhőtakaró mögül. A levéltelen nyírfák kísérteties sziluettje az égre rajzolódott. Néhány szétszórtan elhelyezkedő lucfenyő magasodott föléjük vészjósló csendben. "Mit csináltak, amikor közel kerültek a farkasok?" kérdezte Christopher anyja. "Megmerevedtek", felelte suttogva Ann. "Aki elmesélte nekem a történetet, azt mondta, hogy amikor végül megfordultak a farkasok, akkor ötlött eszébe, hogy csak azért kímélték meg, mert ember. A farkasok megölik a területükre behatoló idegen farkasokat." Christopher tinédzseres hidegvérét megingatta a történet. Hálásan gondolt a sötétség leplére. Közelebb lépett a csoporthoz. "Egy ideig nincs több kérdés", mondta Ann. "Körülbelül fél mérföldet fogunk gyalogolni teljes csendben. Azután háromszor üvölteni fogok, öt-öt percet várva az üvöltések között. Ha nem kapunk választ, egy másik helyre megyünk." Harminc láb ropogtatta a havat az úton. Harminc láb, szorosan egymás után. Senki sem beszélt. Christopher csodálkozott, hogy tizenöt viszonylag idegen ember mennyire tudja tisztelni ezt a nagy csendet és hogy hogyan tud ilyen egységet alkotni a cél érdekében. Gondolatai elkalandoztak...amíg meg nem hallotta az első üvöltést. A haja égnek meredt a tarkóján. Érezte, ahogy bezárul az erdő. Csend. Majd még egy "huuuúúú". Majdhogynem hallotta a négylábú lények lépéseit a tőle balra eső fenyők sora mögött. Újabb üvöltés Anntől. Bár Christopher sosem hallott egy farkasüvöltést sem, biztos volt benne, hogy tökéletes utánzás volt. Szülei gyakran vitték őt éjszakai sétákra, de ők a csendre és a látás melletti egyéb érzékelések felfokozódására irányították figyelmük fókuszát. Soha nem próbálták előcsalogatni a félelem szellemét. És most Christopher őszintén félt. "Tökéletes éjszaka lenne a válaszra", suttogta Ann. "Gyenge a szél, ami nem nyomja el a farkasok válaszát. Gyerünk le a csapásra egy kicsit és üvöltsünk újra. Most szeretném, ha csatlakoznátok hozzám." Christopher nem tudta rávenni magát, hogy üvöltsön, de hallotta, hogy Becky próbálkozik. S hallotta anyja éles hangját is. Csak megkönnyebbülést érzett, amikor az éjszaka csönddel válaszolt. A harmadik hívásra Christopher némileg ellazult. Még motyogott is egy lagymatag hú-t az utolsó kórusban. "Hallottátok ezt?" kérdezte egy Christopherhez közel álló idősebb férfi. "Igen, azt hiszem", felelte Ann. "Rajta, próbáljuk meg még néhányszor." Christopher hegyezte füleit, miután emberi hívogatásuk elcsendesült. "Na, hát nem lehetett. Csak azért hallunk dolgokat, mert azt akarjuk", gondolta. De tudta, hogy hallott valamit. A hang csak kétszer felelt nekik. "Azt hiszem, farkasválaszt kaptunk", mondta Ann. "Bár elég halvány és távoli volt. Amit hallottatok, az Amerika néhány utolsó szabad farkasának a hangja volt. Miközben visszatérünk, gondoljatok ezekre a lényekre. Miért vannak olyan kevesen? Miért ez az egyik utolsó hely, ahol farkasok találhatók? Tartsuk meg a csendet, amíg vissza nem érünk a szállásra. Szeretném, ha elmélkednétek ennek az éjszakának a különleges varázsán. Ha vannak kérdéseitek, amiket szeretnétek feltenni, örömmel válaszolok rájuk, amikor visszaérkezünk." Christopher kíváncsisága feléledt. Mit jelentett a válaszüvöltés? Egy vagy több farkastól jött? Bárki elmehet üvölteni a farkasoknak? Mik voltak az igazi veszélyek? Alig tudta visszatartani kérdéseit. Két órával ezelőtt egy szkeptikus kamasz volt. Most buzgó tanuló lett, készen állva arra, hogy kutasson és újból próbálkozzon. TEVÉKENYSÉG CÉL: Éjszakai expedícióra menni. Egy farkast kereső expedíció mindenesetre akkor jöhet szóba, ha országodban van farkas. ÉLETKOR/LÉTSZÁM/FELSZERELÉS: Hatévestől felnőttkorig. Maximum 15 fő. Holdfényes, de nem szükségszerűen teliholdas éjszaka. ANYAGOK: Megfelelő éjszakai öltözet, jó cipők, vagy csizmák. HOGYAN: Tartsd tiszteletben és kezeld nyíltan az éjszakától való félelmet. Mielőtt indulnátok, és az éjszakai túra alatt is beszéljetek az általános érzésekről. Tudással csillapítsd a félelmet. Például, ha egy farkaskereső túrát információs beszélgetés előz meg arról, hogy miért üvöltenek a farkasok és mit jelent üvöltésük, akkor a félelmek minimálisra csökkennek. A veszélyeket megértik és képzeletbeliek helyett reálisakká válnak. Ehhez a tevékenységhez szerezz információt a felderíteni kívánt területen élő farkasfalkák elhelyezkedéséről. Lépj kapcsolatba a legközelebbi Amerikai Erdő Szolgálattal, vagy a természeti források állami hivatalának vadbiológusaival friss információkért. Ezek a szakértők esetleg másvalakit ajánlanak, de rendszerint biztosak lesznek abban, hogy azon a területen ki rendelkezik a legtöbb tudással. Kevés gyakorlott "üvöltő" van. Szerencsére ahhoz, hogy választ kapj, nem szükséges, hogy üvöltésed különösebben "professzionális" legyen. Gyakorold előre az üvöltést, ha nem akarod bután érezni magad, amikor elereszted legjobb üvöltésed az éjszakai erdő csendjében. Egy hosszú, hangos huuuuúúú megteszi. A javasolt eljárás egyszerű. Üvölts, várj egy pár percet, üvölts, várj egy pár percet, üvölts újra és aztán várj még egy pár percet. Kövesd a történetben szereplő vezető példáját. Határozd meg a csoport hangulatát. Legyen mindenki hallgatag és komoly. Használd ki az éjszakai kintlét varázsát. TUDOD-E? A farkas a vadságot, a szelidítetlenséget szimbolizálja Tudással csillapítsd a félelmet. A 30-90 kg közötti farkas a szarvasok, jávorszarvasok és jávorantilopok népének elsődleges, nem-ember ragadozója. Bár ezek az erős állatok alapvetően félnek az emberektől, a legkorábbi feljegyzett mítoszok és legendák gyakran osztják a farkasra a rossz, a gonosz és a veszélyes szerepét. Méltán állíthatjuk, hogy nincs még egy veszélyeztetett faj, mely az ennyire nem helytálló információk áldozata lenne. Az alsó 48 államban Minnesotában van a legnagyobb szabadon élő farkaspopuláció. Az államok északi harmadában l200 farkas él, körülbelül 20 a Royal Szigeti Nemzeti Parkban a Felső tavon és körülbelül három tucat Michigen Felső Félszigetén és Észak-Wisconsinban. Körülbelül 50 ezer farkas él Kanadában és még vagy 10 ezer Alaszkán. A holdnak semmi köze a farkasok társalgásához. 1915-ben minden államban élt farkas. De abban az évben a kongresszus hozott egy törvényt, ami bátorította a farkasok kiirtását a szövetségi területeken. Ezután szisztematikusan és hatásosan pusztították a farkasokat. Csapdákat, fegyvereket, mérgeket és kutyákat vetettek be a farkasok elleni háborúban. 1967-re a farkasokról azt tartották, hogy az alsó 48 államban ki vannak irtva, Minnesotát kivéve. 1973-ban a farkas felkerült a veszélyeztetett állatok szövetségi listájára. 1978-ban azonban ezt a védelmi státuszt a "veszélyeztetettről" "fenyegetettre" enyhítették. Folyamatban van egy indítvány arra vonatkozóan, hogy Minnesota államban sportvadászati szezont alakítsanak ki korlátozott számú farkas kilövésére. A farkasok nem azért üvöltenek, mert telihold van. Azért üvöltenek, hogy bejelentsék magukat, hogy érvényesítsék területi követeléseiket és hogy találkozóra hívják a többieket. A holdnak semmi köze sincs a farkasok társalgásához. Azonban ha te kísérelsz meg szólni hozzájuk, magadnak kedvezel azzal, ha egy kis világosság előnyét élvezed. A farkasok válaszolnak az ember hívó hangjára. Valóban, 1985-ben a Természeti Források Minnesotai Minisztériumának egy kutatója olyan hatékonyan hívta őket, hogy egy 300 négyzetmérföldes területen térképet tudott készíteni az összes farkas-territóriumról, csupán az üvöltésből nyert információkat felhasználva. Valamikor az 1990-es évek elején talál állandó otthonra a Minnesotai Természettudományi Múzeum farkas-kiállítása. Az élő farkas falkákkal és széleskörű történelmi áttekintéssel bővített kiállítást érdemes lesz megnézni. A vadság nagyszerű szimbólumaként a farkas sokat tehet a csodálat érzetének felizzítása érdekében. A félelemnek ez a szimbóluma a vadon iránt érzett törődés szimbólumaként is szolgálhat. EGYÉB ÖTLETEK A FÉLELEM LEGYŐZÉSÉRE
|